hitchhike

آیین مرامی سواری (Hitch-hike)

            چو ماکیان به در خانه چند بینی جور؟        چرا سفر نکنی چون کبوتر طیار

دیرگاهی بود می‌اندیشیدم که درباره یکی از پدیده های سفر که همراهی با راننده‌هاست، بنویسم و حاصل تجربه های بسیاری که اندوخته ام را نکته وار برای آنان که می خواهند این شیرینی را بچشند بیان کنم. اما یک قول بدهید! اگر به این نوع شیرینی معتاد شدید، نگویید خدا ازسر فلانی نگذرد که ما را با چنین پدیده ای آشنا کرد…

تعریف:

واژه Hitch-hike را ترجمه های گوناگونی است. ظاهرا در انگلیسی به معنای گرفتن سواری رایگان از راننده های گذری به هر جایی (لانگمن و آکسفورد). به کسی که سواری میگیرد هم hitchhiker می گویند. واژه hitch به معنای حرکت دادن است که این واژه در سال 1880 به معنی جابه جا کردن ارابه به کار می رفت. از سال 1927 واژه hitchhiking به این شکل جایگزین شد و تا امروز هم به کار می‌رود. از حکایت های سعدی درگلستان چنین برداشت می کنم که شیخ اجل نیز در سفرهای بیشمارش از مرامی سواریبی بهره نبوده. کاروانهایی که به حج می رفتند یا کشتی هایی که در اقیانوس میراندند و سعدی با انها بوده شاید قدمت مرامی سواری را نشان میدهد اگر چه قدمت مرامی سواری به عمر نخستین انسانها برمی‌گردد.

دربرخی کشور ها به آن auto و یا (برای نمونهدر ترکیه) autostop می گویند. در راهنماهای سفرهایی که درباره ایران نوشته شده، گفته اند: صلواتی. در داخل هم برخی واژه مفتی سواری را به کار برده اند. من این برگردان‌ها را هیچ نمی پسندم زیرا بسیاری از رانندگان امروز با شنیدن این واژه شاید بد و بیراهی هم بدرقه راه تان کنند. آنچه من پیشنهاد میکنم مرامی سواری است و دوست دارم این واژه فارسی را در میان سفر دوستان متداول کنم.

شاید خنده دار باشد اما همین (( سواری مرامی)) نکته ها و آداب ویژه ای دارد که در این نوشته تلاش کرده ام بیاورم اگرچه پاره ای از آنها بسته به کشور یا فرهنگی که در آن سفر می کنید فرق دارد، بیشترشان دربیشتر جاها به کار می آید. گرفتن مرامی سواری اگر چه همراه بامقدار زیادی شانس است اما دانستن این نکات خالی از فایده نیست. پس بخوانید تا مرامی برانید!

اصل 1:          تعریف: مرامی سواری شامل هرگونه جابه جایی شما و یا همراهانتان بین دو نقطه و با هر نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیرموتوری (مثلاً اسب، شتر، …) است که به طور رایگان و بر                      اساس مرامی که راننده می‌گذارد، انجام می شود. این امر می‌تواند در داخل یا خارج شهر باشد و یا حتی در روی آب و در هوا!

نمونه:            یک بار با هواپیما به طور رایگان بایکی از دوستان از شیرازرفتیم جزیره لاوان!

اصل 2:          نوع وسیله : گرفتن سواری همیشه از ماشین سنگین نیست! درایران وانت و مثلا در ترکیه ازخودروهای سواری شخصی غافل نشوید. تراکتور، موتورسیکلت و … نیز فراموش نشود.

نمونه:            بیش از 10بار به ترکیه سفر کرده ام و این کشوربرای مرامی سواری فوق العاده است. جالب است که بیشتر خودروهایی که برای من می ایستادند سواری بودند و خودروهایی که                        غالبا هم مدل پایین بودند! در ایران بهترین وسیله وانت های به قول ما نیسان گاوی ست. آنها همه جا به وفور یافت می شوند و مسیرهای دشوار را هم می‌پیمایند!

اصل 3:          تعداد مسافران: اگر یک نفر باشید ساده تر از دو نفر.می‌گیرید و دو نفرساده تر از سه نفر. اگرچه گاهی یک زوج (زن و مرد) شانس بیشتری از یک پسر تنها دارند. گرفتن سواری                             مرامی 3 نفر تاحد زیادی غیرممکن است. به هرحال اگر یک دختر تنها باشید شانس بسیار زیادی دارید!

نمونه:            در یکی از سفرها با دو نفر از دوستان همجنس، همه مسیر بندرعباس تا چابهار را مرامی سواری کردیم و نزدیک به 20 وسیله مختلف را سوار و پیاده شدیم. اما زمان انتظارمان گاه                       بسیار طولانی می‌شد طوری که ناگزیر بودیم کنار جاده بخوابیم!

اصل 4:          جای ایستادن: محلی برای ایستادن برمی گزینید بسیار مهم است. جای ایستادن شما باید به فاصله 50 متر پس از شما باید دارای شانه باشد که خودرو بتواند بایستد.                                    درسربالایی و سرازیری شانس شما با شیب مسیر رابطه معکوس دارد! انتظار نداشته باشید خودروهای سنگین  برای شما در این جاها بایستد!

اصل 5:          حالات شما: بهتراست به جای راه رفتن بایستید و راننده از دور دست چهره شما را ببیند. مهم نیست که از این چهره خوشش بیاید بلکه مهم این است که بتواند از زمان دیدن شکل                    و شمایل شما تصمیم بگیرد. حمل کوله پشتی ، داشتن ظاهر آراسته ، گاهی یک لبخند ساده می تواند کارگشا باشد. نشان دادن به دست و تکان دادن پیوسته آن مفید است .                          دربرخی کشورها مانند ایران نشان دادن علامت ok مفهوم خوبی ندارد. می توانید دستتان را به آرامی تکان دهید یا به سوی جلو اشاره کنید.

اصل 6:         هنگام مرامی سواری: زمان در شانس گرفتن سواری تاثیر دارد. بهترین زمان شاید بعدازظهر و نزدیک غروب باشد. شاید این نشانه ای است از اینکه آدم ها پس از ظهر رفتاروخوی                         انسانی تری دارند. پس از تاریکی هوا شانس شما کم و کمتر می‌شود. در هوای بارانی هم شانس زیادی ندارید.

نمونه:       در یکی از سفرهای ترکیه آنقدر کنار جاده باران خوردم و کسی مرا سوار نکرد که عاقبت یک تراکتور مرا تا نزدیک ترین پمپ بنزین رساند تا بتوانم از کامیونهایی که ایستاده بودند                             درخواست مرامی سواری کنم.

اصل 7:      شمار سرنشینان: به نفرات موجود درخودرو نگاه کنید. تجربه به من می گوید کامیون یا وانتی که همسفر دارد و خودرویی که زن یا بچه ای دارد کمتر حاضر می شوند بایستند با                           اینحال یا داوری می کنم که جنسیت شما می تواند تمام این قواعد را بهم بزند!

اصل8:       نخستین برخورد با راننده: به محض آنکه خودرو یا وسیله برایتان بایستد بایستی با بیشترین سرعت ممکن خود را به او برسانید. معمولاً برخی راننده ها پس از آنکه از شما رد                          می‌شوند در اینه پشت سر شما را برانداز می‌کنند. بسیار مهم است که طبیعی وانمود کنید. خیلی وقتها او از همین برانداز کردن تصمیم میگیرد برایتان بایستد و بنابراین در فاصله ای                   چند ده متری متوقف می شود. شتاب شما برای رسید به او نوعی احترام است. پیش از ساور شدن با لبخند و احوال پرسی و تشکر آغاز کنید. همیشه نزدیک ترین مقصد بعدی را به یاد              داشته باشید و پس از ایستادن خودرو به راننده بگویید! برای نمونه اگر از A به C می روید و B در میانه راهتان است . B را بگویید چه بسا راننده به C نمی رود و اینگونه دست کم نیمی از               راه را می روید. شاید بی ادبانه باشد که بگویید من فقط به Cمی روم. از هر شانسی استقبال کنید.

 احتمالا می پرسد: کجامیری؟ و شما می گویید من دارم به مثلاً شیراز سفر می کنم. در فاصله ای که قرار است سوار شوید به سرعت اطراف داشبورد و فرمان را ببینید به ویژه که در ایران هستید تا بتوانید مسافرکش بودن راننده را از روی پول خردهای آنن حوالی تشخیص دهید. در اینجا 3 حالت رخ می دهد:

الف. شما مطمئن هستید که طرف مسافر کش است. محترمانه معذرت خواهی کنید و بگویید: متاسفم متوجه نبودم شما مسافر کش هستید. اگر به او برخورد، بگویید نوع سفر من بدون پرداخت کرایه است مزاحم وقتتان نمی شوم و با لبخند خداحافظی کنید.

ب. شما مطمئن نمی‌شوید و سوار می شوید. همان چند دقیقه نخست به صورت ظریفی بپرسید: ببخشید جسارت نباشه شما که مسافرکش نیستید؟! اگر گفت چرا هستم! بگویید من اطلاع نداشتم و چون نوع سفر من بدون پرداخت کرایه است لطفا هر جا راحت هستید پیاده می شوم.

ج. از نوع خودروی او و برخوردش میدانید که کرایه در کار نیست! پس راحت و آسوده سوار شوید.

موارد الف و ب به ندرت در کشورهای غیر از ایران روی می دهد زیرا خودروهای کرایه کش تنها تاکسی هستند که شما طبیعتاً برایشان دست تکان نداده اید. البته در ترکیه، گرجستان و کشورهایی از این دست ممکن است به ویژه در نزدیکی های مرز این امر روی دهد. اگر از مرز گوربولاخ (بازرگان) مرامی سواری میکنید توجه داشته باشید که بیشتر سواری ها کرایه کش هستند.

گاهی در پایان سواری گرفتن، راننده درخواست پول می کند و این یعنی کارخراب شده است! خوشبختانه این داستان درخارج از ایران کمترمی افتد. و دلیلش این است که تنها در ایران و چند کشور محدود است که تاکسی از مسافرکش تمیزداده نمی شود. برای نمونه در ترکیه هیچگاه چنین چیزی پش نیامده واگر خودرویی برایتان بایستد وتاکسی نباشد کرایه ای درکار نیست. اما چگونه این را به راننده و درهمان آغاز یاداوری کنیم. این مهم است . و من بسیار درباره اش اندیشیده ام . لحن برخورد شما و طرح درخواست تا اندازه زیادی گویاست . بی ادبانه است اگر همان ابتدا بگویید: آیا کرایه می گیرید ؟! چه بسا به راننده بربخورد و برنجد . طرح این موضوع بسیار خاص است برای نمونه : " درود بر شما ، خسته نباشید ! می توانم تا .{نام مقصد}…. همسفرتان باشم؟ خیلی سپاسگذار خواهم بود "

اگر همه اینها شمرده و همراه با یک لبخند ساده باشد و مهربانانه بیان شود، خود راننده خود راننده حتی اگر بنا داشته باشد کرایه ای بگیرد منصرف می شود و شمارا رایگان می برد . در جاده های ایران وانت ها به ندرت درخواست کرایه می کنند. مرامی سواری با مسافرکش: بسیار پیش می آید که به اشتباه مسافرکشی برای شما   می ایستد. در ایران پیکان ، پژو و پراید خودروهایی هستند که باید با احتیاط برایشان برایشان دست بلند کنید ( به ویژه پراید سفید!!)با اینحال چون بیشتر خودروهای عبوری یکی از این سه دسته اند نباید نا امید شوید ، اگر خواستید مطمئن شوید که راننده  برای خودتان ایستاده یا پولتان ، خیلی سریع به داشبور و محدوده جلو ماشین نگاه کنید که نشانی از پول یا پول خرد می بینید! اگر تردید دارید محترمانه بپرسید: (( جسارتا می توانم سوال کنم آیا مسافرکش هستید؟))اگر گفت "بله" پاسخ دهید : (( عذر می خواهم که شما را متوقف کردم .نوع سفر بنده اینگونه است که کرایه ای نمی دهم و از افراد می خواهم که مرا مرامی برسانند.)) مطمئن باشید که با این ادبیات به کسی بر نمی خورد و شاید هم دل راننده را با این جملات بدست آورید. به هر حال یادتان باشد حتی مسافرکش ها هم کنجکاوند بدانند این یارو کنارجاده دنبال چیست ؟! یک بار نزدیک پلیس راه شیاز مسافرکشی برایم ایستاد دیدم جوانی خوشروست . به او گفتم " شما که مسافرندارید مرا تا آن تابلویی که در 200 متری می بینید ببرید و سپس پیاده کنید"پذیرفت ، سوارشدم و درهمان 200 مترطوری دلش را بدست آوردم که تا 200 کیلومتر بعد همراهش بودم بی آنکه مسافری دیگر سوار کند. یادتان باشد مرامی سواری رسیدن ارزان تروسریعتر به مقصد نیست . می توانید راننده را برای ناهار یا یک عصرانه مهمان کنید و یا بعدها برایش عکس یا هدیه ای بفرستید می توانید شما هم مرام بگذارید و جایی پول بنزین را حساب کنید. این ها نشان می دهد برای شما ارزش این رابطه اجتماعی بیش از صرفه جویی هزینه سفراست. در یکی از سفرهایم نزدیکی‌های شهرکرد، از راننده وانتی مرامی سواری گرفتم. جایی برای بنزین ایستاد و سوخت زد اما پول نداشت. من 10 تومان دادم و حساب کردم. رابطه ما دیگر شبیه دو دوست بود.

نمونه:   خود من یک مسیر 400 کیلومتری را با یک مسافرکش ودرحالی که مسافران را در راه پیاده و سوار می کرد سواری گرفتم!

اصل 9:       رفتار شما پس از سوار شدن: رفتار شما پس ازگرفتن مرامی سواری بسیار مهم است. یادتان باشد بسیاری ازسواری گرفتن ها به دعوت به غذا و حتی شب مانی منتهی می شود                  بنابراین کار شما با سوارشدن تازه آغاز می شود. می توانید ازاینکه هواگرم یا سرد است یا سپاس گذاری آغاز کنید. درآغاز ازشما می پرسند که کجا می روید و ملیت شما چیست                    (خارج ایران) پس آماده اینگونه پرسش ها باشید .ازسیاست و اخبارهم بسیار گفته و پرسیده می شود راستش بسیار دشوار است که دراین زمینه سخن بگویید. آنها مایلند که شما                    همراهی شان کنید پس اگر سازمخالف بزنید شاید آزرده بشوند .بسیار پیش آمده که پس از شنیدن نام ایران ،راننده با افتخار و غرور نام احمدی نژاد را به زبان می آورد. در اینجا یکی از                  سخت ترین لحظه های زندگی شماست زیرا او از شما واکنشی متناسب می خواهد! همواره راستگو باشید و اطلاعات غلط ندهید. درباره مکانی که سفر میکنید و مکانی کهراننده اهل               انجاست سوال  کنید و درباره شغلش و اینکه چه خاطره هایی دارد. البته بیشتر مواقع خود او اگر تنها هم باشد باب این بحث را میگشاید. واژه های ((آنجا)) ،((اینجا))،((بعد)) ،((قبل))،                 ((جاده)) ((خروجی))،((مسافت))، "پیاده" و چیزهای مرتبط با راه را به زبان آن کشور یاد بگیرید.

نمونه:   بسیار برای من پیش آمده که شب را مهمان راننده مرامی سواری شده ام. در سفری به کردستان، نزدیکی های دیواندره، راننده ای مسافرکشی می‌کرد. وقتی سوارش شدم این را                   نمیدانستم. چنان با او گرم گفتگو شدم که نه مسافری زد و نه کرایه ای درخواست کرد. شب به منزلش در روستایی در نزدیکی غار سهولان رفتیم. البته پیش از ان من او را دعوت کردم در            غار سهولان قایقی بگیریم و گشتی بزنیم. هزینه قایق را من دادم تا گمان نکند که هدف من از مرامی سواری صرفه جویی اقتصادی ست. شب را روی پیشت بام خانه شان خوابیدیم و                  صبح روز بعد هم دوباره با یک مرامی سواری طولانی تا مهاباد همراهش بودم.

اصل 10:     پیاده شدن: جایی که پیاده می شوید بسیار مهم است به ویژه اگر در ادامه راه هم مرامی سواری می گیرید. بدترین حالت این است که شما را به مرکز شهر ببرند زیرا گیر                                اتوبوس و تاکسی می افتید بنابراین از راننده بخواهید اگر می شود شما را پیش یا پس از شهر و ترجیحاً در مسیر کمربندی پیاده کند. پلیس راه و پمپ بنزین و به طور کلی                                محل هایی که خودروها ناگزیرند بایستند یا سرعتشان را آهسته کند( مانند پیچ یا سرعتگیر) محل هایی است که پیشنهاد می شود. پس از پیاده شدن محترمانه خداحافظی                             کنید و بگویید خیلی همسفر خوبی بودید. اینکار را به زبان اوانجام دهید. با لبخند خداحافظی کنید واگر دوست داشتید شماره تماس و مشخصات خود را به او بدهید. مراقب باشید                       چیزی درخودرو جانگذارید زیرا تقریبا غیرممکن است شما او و او شمارا پیداکند! اگر بنا دارید در روستای بین راه بمانید دقت کنید پیش از غروب جایی بیایید واز راننده نخواهید همانجا                       شما را پیاده کند. همینطور که حرف میزنید ماقب تابلوها و نشانه شهرها و روستاها باشید. داشتن نقشه سفر بسیار لازم است.

نمونه:   در ترکیه پس از طی مسیری چند صد کیلومتری با یک تریلی باری چنان با راننده صمیمی شدم که دلش نمی آمد خداحافظی کند. پیاده شد و مرا تنگ در آغوش گرفت. احساس کردم گریه             اش می گیرد. اسمش هاشم بود و 60سالی داشت. جالب اینکه پیش از اینکه مرا سوار کند شک داشت و کلی از من سوال کرد تا خیالش راحت شد. من هم دلم برایش تنگ شد. بسیار             پیش آمده که مدتها پس از پیاده شدن از خودرویی هنوز زنگ بزنند و احوالت را بپرسند. در سفری دیگربه ترکیه، سوار کامیونی شدیم که راننده اش وقت خداحافظی تلفنش را داد و گفت               من اهل شهر آنتپ هستم. خانه ما هم بیایید. دو روز بعد ما از این شهر سردراوردیم و به او زنگ زدیم. مشتاقانه دنبالمان آمد و میزبانمان شد.

و سخن آخر نکاتی چند است:

·       معلومات عمومی خود را افزایش دهید . گاهی چندین ساغت با راننده ای همراه هستید که دوست دارد با شما گفتگو کند بنابراین ممکن است بخواهید درباره فرهنگ، جغرافیا و دانستنی های محل سکونت او یاخود سخن برانید.

·       یادتان باشد که مرامی سواری یک بازی (( برد-برد)) است یعنی همان اندازه که شما از یک سفررایگان بهره می برید،راننده هم از تنهایی در می آید.

·       پرسشی که همیشه پیش می آید و کمتر کسی آن را نمی پرسد این است که چگونه اعتماد می کنید که سوار خودروی یک بیگانه می شوید آن هم وسط جاده ؟ راستش را بخواهید داستان وارونه است و این را باید از راننده بپرسید که چگونه اعتماد می کند. در کوله پشتی شما شاید مقداری لباس و کمی خوراکی باشد. پول همراه شما هم دیده نمی شود. اما کسی که برای شما توقف می کند در واقع سرمایه خود(خودرو)را در معرض خطر قرار می دهد زیرا شما به هر حال به طور بالقوه می توانید سارق باشید! پس موضوع حل است : وقتی او به شما اعتماد می کند چرا شما نکنید!از طرفی احتمال اینکه یک آدم خطرناک سرراه شما سبز شود بسیار کم است.

·       اگر دختر باشید احتمال دارد روی شیطانی برخی راننده ها بالا بیاید ودرخواست بی جایی هم مطرح کنند. اما با رفتار ظریف و سیاست مدارانه می توانید او را رام کنید. از خانواده و همسر و فرزندانش بپرسید. پیشنهاد می شود پیش از سوار شدن به سرعت شماره را به خاطر بسپرید.

((مرامی سواری)) با همۀ دشواری هایی که دارد آنقدر شیرین هست که اگر چند بار مزه اش را بچشید محال است رهایش کنید! مرامی سواری بیش از آنکه یک معامله باشد ، برقراری یک رابطه اجتماعی ست و بی شک اگر در سفر بدنبال افزایش معلومات خود از منطقه هستید می تواند مفید باشد. دست اخر هم بگویم که مرامی سواری کار هر کسی نیست. اگر در ارتباط برقرار کردن با غریبه ها راحتید احتمالا مرامی سوار خوبی خواهید بود. یادتان باشد به تعداد همه راننده ها و همه جاده های این کره خاکی شانس دارید. هرچه بیشتر مرامی سواری کنید هزینه کمتری در سفر می پردازید، ادمهای بیشتری می بینید، احساس بهتری می یابید و جاهای بیشتری یاد می‌گیرید. سفر هم جز تجربه این لذت ها نیست…                   پایان